زیست‌گاه‌ها و محیط‌های دشوار زیست
میکرو-ارگان‌ها (ریزموجودات)، هر جایی از زمین که قابلیت پشتیبانی از حیات داشته باشد، حضور دارند. این محیط‌ها علاوه بر خاک، آب یا بدن گیاهان و جانوران، شامل محیط‌های مصنوعی ساختهٔ دست بشر نیز می‌شوند. به واقع عدم مشاهدهٔ حیات در یک محیط طبیعی اتفاقی نادر است.
برخی زیست‌گاه‌های ریزموجودات، محیط‌هایی را شامل می‌شوند که خیلی سرد یا خیلی گرم، خیلی اسیدی یا خیلی قلیایی و یا خیلی شور هستند و در کل برای انسان‌ها غیر قابل سکونت می‌باشند. با این‌که این محیط‌ها برای خیلی از موجودات ایجاد خطر می‌کنند ولی با ریزموجودات پیوند خاصی دارند. ریزموجوداتی که در این زیست‌گاه‌های خطرناک ساکنند، شدید دوست (اکستریموفیل) نامیده می‌شوند. این گروه از موجودات مرزهای شیمی فیزیکی حیات را تعیین می‌کنند.
تصویر یک چشمه‌ی آب گرم. رنگ‌های روشن اطراف دریاچه در این تصویر به دلیل حضور حرارت‌دوست‌ها است.
این ریزموجودات در محیط‌های ناملایمی مانند چشمه‌های جوشان آتشفشانی و درون دریاچه‌های یخ زده و در یخ‌ها و دریاهای قطبی و در محیط‌های آبی خیلی شور و در آب و خاکی با pH پایین در حد ۰ و یا بالا در حد ۱۲ و در اعماق دریا در جایی با فشار محیطی ۱۰۰۰ اتمسفر و بیشتر زندگی می‌کنند. به طرز شگفت‌آوری این پروکاریوت‌ها فقط محیط اطراف خود را تحمل نمی‌کنند بلکه برای بقا و رشد به آن وابسته هستند. به همین دلیل به آن‌ها اکستریموفیل1 می‌گویند (“فیل” به معنای دوست داشتن است). جدول ذیل رکوردداران فعلی اکستریموفیل‌ها را به صورت خلاصه معرفی می‌کند و موارد استفاده شده برای طبقه بندی محیط زندگی آن‌ها را نشان می‌دهد.
عامل دشواری زیست
|
نام |
قلمرو |
محیط حیات |
کمینه |
ایده‌آل |
بیشینه |
دمای بالا |
Hyperthermophile |
آرکیا |
چاه گرمایی2 کف دریا |
۹۰°C |
۱۰۶°C |
۱۲۲°C |
دمای پایین |
Psychrophile |
باکتری |
یخ‌های دریا |
–۱۲°C |
۵°C |
۱۰°C |
اسیدی |
Acidophile |
آرکیا |
جشمه‌های آب گرم اسیدی |
pH –۰.۰۶ |
pH ۰.۷ |
pH ۴ |
قلیایی |
Alkaliphile |
آرکیا |
دریاچه‌های گازدار قلیایی |
pH ۸.۵ |
pH ۱۰ |
pH ۱۲ |
فشار |
باروفیل |
باکتری |
ته‌نشین عمیق اقیانوس |
۵۰۰ atm |
۷۰۰ atm |
۱۰۰۰ atm |
نمک |
هالوفیل |
آرکیا |
محل استخراج نمک |
۱۵٪ |
۲۵٪ |
(اشباع) ۳۲٪ |
——-——————————————————————————————————————————————————
1 Extremophile
2 Hydrothermal vent
